فلسفه تزیین درخت کریسمس

دکتر بتسابه مهدوی

 

شب عید میلاد مسیح(ع) Christmas Eve: ۲۴ دسامبر روز پیش از کریسمس که در تعداد اندکی از کشورهای مسیحی تعطیل عمومی است.

روز کریسمس یا عید میلاد مسیح(ع)، (Christmas Day): ۲۵ دسامبر آئین برگزاری روز تولد عیسی(ع) از مریم(س) در بیت اللحم، احتمالاً در ۴ پیش از میلاد. کریسمس (از لحاظ لغوی Christ mass) از دیرباز برگزار می شد. با این حال دلیلی بر این که این واقعه تاریخی در ۲۵ دسامبر رخ داده باشد وجود ندارد. مدارکی وجود دارد که مسیح(ع) در سپتامبر متولد شده است.

 

کریسمس

کلیسای اولیه شرق، هم کریسمس و هم عید تجلی را در ۶ ژانویه جشن می گرفت. در مغرب زمین، جشن میلاد از ۳۳۶ میلادی در ۲۵ دسامبر گرفته می شود تا جای ”جشن خورشید“ مربوط به کفار[مذهب مهر - م] را که در همین تاریخ یا نزدیک به آن برگزار می شد، بگیرد. از پایان سده چهارم، سراسر جهان مسیحیت کریسمس را در ۲۵ دسامبر برگزار می کردند، جز در ارمنستان که این جشن را هنوز در ۶ ژانویه برگزار می کنند.(گر چه کلیساهای ارتدکس کریسمس را در ۲۵ دسامبر می گیرند، اما جشن های آن بنابر تقویم گریگوری در ژانویه می افتد، چون مسیحیت شرق هنوز از تقویم یولیانی استفاده می کند).

کریسمس به انگلیسی: Christmas به فرانسه: Noël روزی است که برپایه گاهشماری مسیحیان زاد روز عیسی دانسته می شود و بزرگترین جشن مسیحیان جهان می باشد. مسیحیان این روز را با آیین های ویژه برگزار میکنند. برای نمونه درخت کریسمس را می آرایند و شخصیتی به نام بابانوئل در این روز پیشکش هایی به مردم می دهد. سرچشمه این جشن را در مهرپرستی -که کیش رومیان پیش از گرویدن به مسیحیت بود- می دانند.

 

داستان سنت بانی فیس Saint Boniface

افسانه های بسیاری درباره پیدایش درخت کریسمس وجود دارد. یکی از آن ها داستان سنت بانی فیس Saint Boniface یک راهب انگلیسی که کلیسای مسیحی را در فرانسه و آلمان سازماندهی کرده است. او در یکی از سفرهای خود به گروهی از بت پرستان برمی خورد که به دور درخت بلوط بزرگی گرد آمده بودند و می خواستند کودکی را برای خدایی به نام تور(Thor)، قربانی کنند. بانی فیس برای نجات جان کودک و جلوگیری از این رسم وحشیانه، درخت تنومند را با یک ضربه مشت خود بر زمین می اندازد. در جای این درخت، یک نهال کوچک صنوبر می روید. این قدیس به بت پرستان می گوید که این صنوبر کوچک، درخت زندگی و نماد زندگی جاویدان حضرت مسیح است.

 

 افسانه مارتین لوتر Martin Luther

یک افسانه دیگر می گوید که مارتین لوتر(Martin Luther)، بنیان گذار مکتب پروتستان، در شب کریسمس از میان جنگلی می گذشت. او در حین راه رفتن محو زیبایی هزاران ستاره که از میان شاخه های درختان همیشه سبز جنگل می درخشیدند شده بود و آن چنان تحت تاثیر این زیبایی قرار گرفته بود که درخت کوچکی را برید و برای خانواده اش برد. در آن جا برای به وجود آوردن منظره جنگل، درخت را با شمع های کوچکی بر تمام شاخه ها، آراست.

 

افسانه هیزم شکن فقیر و کریسمس

قصه دیگر درباره هیزم شکن فقیری است که سال ها پیش، در شب کریسمس به کودک گرسنه و گمشده ای بر می خورد و با وجود فقر فراوان، برای کودک غذا و سرپناهی محیا می کند. هنگام صبح، هیزم شکن بیدار شده و درخت درخشان و زیبایی را در پشت در منزل خود می بیند. آن کودک گرسنه، در واقع حضرت مسیح بوده و درخت زیبا را به عنوان هدیه ای به مرد نیکوکار در آن جا گذاشته بوده است.

 

سرچشمه ای از نمایش بهشت Paradise Play

عده ای سرچشمه پیدایش درخت کریسمس را، "نمایش بهشت"(Paradise Play) می دانند. در قرون وسطی، زمانی که اکثر مردم بی سواد بودند، برای آموزش داستان های مذهبی به آنان از نمایش استفاده می کردند. یکی از این نمایش ها، نمایش بهشت بود که درباره پیدایش آدم و حوا و داستان رانده شدن آن ها از بهشت صحبت می کرد و همه ساله در 24 دسامبر اجرا می شد. اجرای نمایش در زمستان، یک مشکل کوچک داشت و آن نیاز به یک درخت سیب بود اما درختان سیب در زمستان باری نداشتند، با یک تغییر کوچک، مشکل حل شد و آن آویختن سیب به شاخه های درخت همیشه سبزی چون صنوبر، بود. درخت های مزین به گوی های رنگین، در واقع نوادگان این درخت های نمایشی هستند.

تزیین درخت کریسمس

این روزها، با ورود به هر مغازه ای، با انواع تزیینات درخت کریسمس، با جنس ها، قیمت ها و شکل های مختلف روبرو می شویم. چیزی که زمانی یک رسم ساده خانوادگی بوده، اکنون به صنعتی چندین میلیارد دلاری تبدبل شده است. مانند اکثر آداب و رسوم کریسمس، این رسم هم از درهم آمیختن رومیان باستان و مذهب فراگیر مسیحیت به وجود آمده است. مسیحیان اولیه اعتقاد داشتند که درختان خاصی خارج از فصل خود و در شب کریسمس، به خاطر تولد مسیح، گل می دهند. این اعتقاد با یک رسم رومی که عبارت از آراستن خانه با شاخه های سبز در شب سال نو بود، درهم آمیخت و رسم آراستن یک درخت همیشه سبز را به طوری که تداعی کننده گل دادن آن باشد، به وجود آورد.