جشن تیر گان

دکتر بتسابه مهدوی

 

سیزدهم تیر/ تیر روزروز جشن «تیرگان»،از بزرگترین جشن های ایران باستان در ستایش و گرامیداشت «تیشتَر/تیر»(شباهنگ/شعرایمانی)،ستاره باران آور در باور های مردمی، و درخشانترین ستاره آسمان کهدر نیمه دوم سال و همزمان با افزایش بارندگی ها در آسمان سر شبی دید همی شود.

 

این جشن در کنار آب ها،همراه با مراسمی وابسته با آب وآب پاشی وآرزوی بارش باران در سال پیش رو ،همراه بوده و همچون دیگر جشن هایی که با آب در پیوند هستند،با نام عمومی «آبریزگان/آب پاشان/سر شیواتیر»منسوب شده است.

 

بیرونی و همچنین گردیزی در «زین الاخبار»ناپدید شدن یکی از جاودانان ایرانی یعنی کیخسرو را در این روز وپس از شست و شوی خود در آبچشمه ای،دانسته اند.

 

جشن تیرگان بجز این در سیزدهم فروردین(سیزده بدر) و سیزدهم مهر نیز برگزار میشود.ارمنیان ایران نیز در روز سیزدهم ژانویه آیین هایی را برگزار میکنند که بر گرفته و ادامه جشن تیر گان است.

دکتر بتسابه مهدوی

13 دی 1395

تهران

گاهنبار میدیوشهم گاه

دکتر بتسابه مهدوی

 

از خور تا دی بهمر روز از تیرماه برابر با 11تا 15 تیر در گاهشماری ایرانی«مَیدیوشَهـِم گاه» از ترکیب واژگان اوستایی «مئیذیو» به معنی «میان» و «شَمَه» به معنی «تابستان» و باهم «مَـئیذیوشِـمَـه» به معنی «میانه ی تابستان» است و دومین جشن از جشن های گاهنباری در سال می باشد.

 

مراسم گاهنبار میدیوشهم گاه نیز همانند گاهنبار یا چَهره ی پیشین (مَیدیوزَرم) که به آن اشاره شده برگزار می شود.

 

در باور سنتی زرتشتیان این جشن برای یادآوری دومین مرحله ی آفرینش است و هنگام پدیدار شدن آب در هستی می باشد.

دکتر بتسابه مهدوی

13 دی 1395

تهران

جشن نیلوفر

دکتر بتسابه مهدوی

 

خرداد روز از تیرماه برابر با ششم تیر در گاه شماری ایرانی هنگام برگزاری جشنی است به نام «جشن نیلوفر» که امروزه بسیار ناشناخته مانده است و شاید به مناسبت شکوفا شدن گل های نیلوفر در آغازین روزهای تابستان به این نام نامیده شده است.

 

«ابوریحان بیرونی» از آن به نام جشنی تازه نام برده و «خلف تبریزی» در برهان قاطع روز برگزاری این جشن را هفت یا هشتم مرداد ماه برمی شمارد ولی از نوشته ها چنین برمی آید که 5 روز پیش از جشن نیمه تابستانی ایرانی و 7 روز پیش از تیر روز و جشن تیرگان برگزار می شده است. 

 

در لغت نامه دهخدا نیز با اشاره به برهان قاطع آمده است که: در این روز هر حاجتی که از پادشاه خواستی البته روا شدی.

دکتر بتسابه مهدوی

13 دی 1395

تهران

نیایش پیر نارستانه

دکتر بتسابه مهدوی

 

پیر نارستانه در 31 کیلومتری شرق یزد و در پشت کوه دربید قرار گرفته است. زرتشتیان سراسر جهان، همه ساله به مدت 5 روز از روز سپندارمذ تا روز آذر از ماه تیر یعنی 2 تا 6 تیرماه خورشیدی در این مکان گردهم آمده و آداب و رسوم نیایش اهورامزدا و برپایی سنت‌های شاد را به جا می‌آورند.

 

روایت است که کتایون (همسر یزدگرد) به سبب علاقه‌ای که به پسر کوچک‌تر خود ( اردشیر) داشته با هم به سمت شرقی یزد گریختند.

 

اردشیر پس از جدا شدن از مادر، به شرق و به سوی کوه و دشت گریخت و سرانجام در کوهی که هم‌اکنون نارستانه نامیده می‌شود، پنهان شد.

 

این مکان مقدس، شاهزاده اردشیر را برای در امان ماندن از دست دشمنان در خود گرفته است. شاهزاده اردشیر بر شکارچی روشن بینی نمایان شده و شکارچی بنا به خواست و فرمان شاهزاده اردشیر، پیر نارستانه را بنیان می‌نهد.

دکتر بتسابه مهدوی

13 دی 1395

تهران

تیر

تیر

دکتر بتسابه مهدوی

 

یکم تیر: اورمزد روز  جشن آغاز تابستان، انقلاب تابستانی، رسیدن خورشید به بالا ترین جایگاه و آغاز سال نو  در گاهشماری گاه نباری (جشن میانه ی بهار). برگزاری جشن آغاز تابستان هنوز در برخی نواحی ایران همراه با گرد همایی و مراسم آبپاشی و آبریزگان، در صحرا بر گزار می شود.

 

پرسه ی همگانی تیر ماه

هرمزد روز از تیرماه برابر با یکم تیر در گاهشماری ایرانیمراسم پُرسه­ی همگانی به یاد روان و فروهر درگذشتگان در هُرمزد روز(اورمزد روز) از تیرماه برپا می­شود. در باور ایرانیان، در چنین روزی گروه زیادی از ایرانیان باستان در راه پاسداری ارزش­های میهنی و دینی خود، جان خویش را فدا کرده­اند.

از این روی، در نخستین روز تیر از هرسال یکی از روزهای پرسه­ی همگانی با مراسم ویژه برگزار می­شود.در بامداد روز پرسه­ی همگانی، به نیایشگاه­ها و تالارهای رسمی نزدیک محل زندگی خود می­روند. در این مراسم خانواده­هایی حضور دارند که از یک سال پیش تا کنون فردی از اعضای آن­ها درگذشته باشد و بقیه برای گرامیداشت یاد و خاطره­ی نیکان و نیکوکاران درگذشته در جهان مادی، در مراسم پرسه شرکت می­جویند.در این مراسم، به ویژه بانوان، شاخه­هایی از برگ سبز «مورد» یا «شمشاد»، «عود»، «کُندر» و یا «چوب سندل» را با خود می­آورند و در کنار سفره­ی پرسه بر روی میز می­گذارند.

بر روی میز، سفره­ای گسترده شده که روی آن بشقاب میوه، سینی لُرک و ظرفی از مخلوط قهوه و ظرف دیگری از بلورهای نبات می­گذارند.

مخلوط قهوه شامل پودر قهوه، مقداری آرد نخود، کمی پودر قند و اندکی پودر هل است. آتشدانی هم در کنار آن­ها می­گذارند و پیوسته در زمان برگزاری مراسم کندر و چوب سندل بر آتش می­پاشند تا بوی عطرآگین آن­ها هوا را خوشبو سازد.

 

در پسین روز پرسه، مردم به آرامگاه­ها می­روند و با نیایش خود به روان و فروهرهای همه­ی درگذشتگان درود می­فرستند.

در بسیاری از شهرهای ایران در بامداد روز پرسه، نخست به دیدن خانواده­هایی می­روند که در سال گذشته درگذشته­ای داشته­اند وبرای چند دقیقه­ای در خانه­ی آن­ها می­مانند و چای و شربت می­خورند و شادی برای روان هما روانان آرزو می­کنند.یکی از نوشیدنی­هایی که برخی از خانواده­ها در خانه تهیه کرده و به مهمان­ها می­دهند شربت «خُرفه» است که برای تهیه­ی این نوشیدنی، دانه­های کوچک گیاه خرفه را کاملا نرم می­کنند و آن را با آب مخلوط کرده و به هم می­زنند تا شیره­ی سفید رنگی به دست آید و پس از صاف کردن این مایع، مقداری شکر، گلاب، و یخ به آن اضافه می­کنند.

دکتر بتسابه مهدوی

13 دی 1395

تهران

گل و گوجه عروس

بتسابه مهدوی

 

مانتره سپندروز از خردادماه برابر با 29خرداد در گاهشماری ایرانی مراسمی به نام «گل و گوجه عروس» به ویژه در

خراسان که همزمان با فرارسیدن به بار نشستن درختان و رسیدن نخستین میوه­های درختی برگزار می­شود.

 

در این مراسم در روزی تعیین شده بین اهالی روستا، میوه­های نوبرانه را همراه با سبزی، کاهو، آرد و روغن در سینی بزرگی چیده و به خانه­ی نوعروسان می­برند.

دکتر بتسابه مهدوی

13 دی 1395

تهران

عکش نوشته 13 دی 1395

عید پنطیکاست

دکتر بتسابه مهدوی

 

چهارم ماه خزیران آشوری و ژوئن میلادی برابر 14 خرداد در گاهشماری ایرانی «... اما چون روح القدس بر شما آید، قدرت خواهید یافت و در اورشلیم و تمامی یهودیه و سامره و تا دورترین نقاط جهان، شاهدان من خواهید بود.» (اعمال ۱: ۸)

 

چهارم ماه خزیران روز برگزاری «عید پنطیکاست»(Pentecost) یا «نزول روح القدس» نزد آشوریان ایران است.

 

«پنطیکاست» واژه ای یونانی و به معنی «پنجاهه» است، زیرا عید حلول روح القدس پنجاه روز پس از «عید رستاخیز» عیسی مسیح است و همیشه در روز یک شنبه واقع می شود.

دکتر بتسابه مهدوی

13 دی 1395

تهران

https://telegram.me/naghshnegareh

عید شاووعوت

دکتر بتسابه مهدوی

 

ششم و هفتم سیوان ماه عبری برابر با 12 و 13 خرداد درگاهشماری ایرانی عید «شاووعوت»(شاووعوت Shavuot) یا عید «هفته ها» از جشن های کلیمیان ایران است که به مدت دو روز به نام «یُـوم طـُـوو»، پنجاه روز پس از«عید پسح» از ششمین و هفتمین روز از ماه سیوان عبری برگزار می شود.این جشن به مناسبت دریافت «تورات»(تورا) توسط موسی و نزول ده فرمان بر بنی اسرائیل و همزمان با برداشت نخستین محصول گندم انجام می شود و در آن مردم از شب تا بامداد در کنیسه ها به خواندن تورات می پردازند.

 

این جشن از جشن های سه گانه ی یهودیان است که هر فرد یهودی موظف بود در این اعیاد به زیارت «بت همیقداش» برود.بنا بر باور یهودیان در روز 6 سیوان سال 2448 عبری، 50 روز پس از خروج از مصر، بنی اسرائیل، در پای کوه سینا، «تورا»ی مقدس را از خدا دریافت کردند و در همین هنگام، مجموعه ی «ده فرمان» نیزکه پایه ای دیگر از فرمان های «تورا» را تشکیل می دهد، به آن ها اعلام شد.

 

مهم ترین رویداد شاووعوت، دهش «ده فرمان» به بنی اسرائیل است.

برای همین هم یهودیان در نخستین شب شاووعوت، در کنیساها گردهم می آیند و تا بامداد به خواندن متن های مقدس و مرور 613 فرمان می پردازند.

 

با فرا رسیدن بامداد و پس از مراسم «تفیلای شحریت»، با خواندن متن «ده فرمان» از«سـِـفـِر تورا»، آن رخداد عظیم دوباره یادآوری می شود.

دکتر بتسابه مهدوی

13 دی 1395

تهران

https://telegram.me/naghshnegareh

عکس نوشته 12 دی 1395